Snel, sneller, snelst: hoe flitsbezorgers het spel veranderen

Als een soort donderslag bij heldere hemel waren ze daar: flitsbezorgers. Eind december 2020 was Gorillas de eerste start-up die binnen tien minuten boodschappen ging bezorgen in Nederland. Flink, Getir en Zapp volgden niet veel later. Behalve de monden van een groeiende groep bestellers, vullen de flitsers ook de straten en de krantenkolommen. Hoewel flitsbezorging nog in de kinderschoenen staat, lang niet alle Nederlanders er gebruik van (kunnen) maken en zeker niet iedereen er blij mee is, stellen de start-ups nieuwe normen in het e-commerce landschap.

De opkomt van flitsbezorging was dé e-commerce ontwikkeling van het afgelopen jaar. Traditionele supermarkten zagen met lede ogen aan hoe de plotselinge concurrentie een latente behoefte blootlegde: boodschappenbezorging binnen tien minuten na bestelling. ‘Sneller dan jij’, om met Gorillas te spreken. De producten worden verzameld in zogenoemde dark stores, van waaruit riders ze op elektrische fietsen bezorgen. Aan huis, op kantoor of in het park. Het assortiment is breed, maar minder diep dan in de supermarkt, de prijzen liggen op hetzelfde niveau.

‘Markt van flitsbezorging groeit onstuimig in Nederland’, kopte Kantar begin dit jaar na grootschalig onderzoek. In de tweede helft van 2021 verdrievoudigde het aantal gebruikers tot ongeveer 700.000, volgens het onderzoeksbureau. In november vorig jaar kon 13% van de Nederlands bij één of meerdere flitsers bestellen. Flitsbezorging is vooral beschikbaar in (delen van) de grotere steden. Met name jongeren tussen de 18 en 34 maken er veel gebruik van, rapporteerde GfK begin februari.

Instant gratification

De flitsbezorgers spelen in op de behoefte aan instant gratification, die met name onder jongeren groot is. Als zij weten wat ze willen, dan willen ze het hier, en nu. Omdat de flitsers geen minimaal bestelbedrag hanteren, weinig bezorgkosten rekenen (doorgaans € 1,80) en hun prijzen niet onderdoen voor die in de supermarkt, is de keus voor een flitser snel gemaakt. Je zult maar zin hebben in chips, ijs of witbier, of spekjes missen voor de spaghetti carbonara die je wilt maken.

Kosten en baten

Het is geen geheim dat de kost voor de baat uitgaat bij de flitsers. ‘Boodschappen in tien minuten kost flitsbezorgers meer dan jou’, maakte de NOS onlangs duidelijk in een interactieve tool. De bezorgkosten zijn ontoereikend om de riders van te kunnen betalen, de flitsers strooien met bonussen om in deze krappe arbeidsmarkt überhaupt bezorgers aan zich te binden, ondertussen investeren ze heel veel in marketing om hun snelle diensten aan de man te brengen. Dat alles in de hoop dat de gemiddelde orderbedragen oplopen en ze ooit zo groot zullen worden dat ze de prijzen kunnen verhogen, iets waar volgens experts weldegelijk ruimte voor is. Ook door assortimentskeuzes (artikelen vervangen door producten met meer marge), datacollectie en diensten voor derden kunnen de flitsers straks boterhammen verdienen, hoewel niet allemaal; eerst zal er een consolidatieslag plaatsvinden, is de breed levende gedachte. Winners takes all, en winnen mag geld kosten.

Zoeken naar evenwicht

Zolang de strijd niet is gestreden, smijten de flitsers met kortingen om bestellers aan zich te binden. Behalve de ‘gesubsidieerde’ groep gebruikers groeit echter ook de groep met sceptici, en niet alleen omdat instant delivery niet uit zou kunnen. Flitsers maken mensen lui en ze zijn niet zo duurzaam als het lijkt, luiden andere veel gehoorde tegenargumenten. Hun ontoegankelijke winkels en haastige bezorgers zorgen voor overlast en zetten de leefbaarheid onder druk, zo motiveerden Amsterdam en Rotterdam hun besluit om de stadspoorten voorlopig dicht te houden voor nieuwe distributiepunten. Ook in kleinere plaatsen als Hilversum en Zaandam wordt het debat daarover gevoerd. De gemeenten en de snelgroeiende start-ups zullen samen een nieuw evenwicht moeten vinden.

Jumbo en het winnende paard

Ondertussen hebben de flitsbezorgers laten zien wat mogelijk is: boodschappen sneller bezorgen dan Nederlanders ze zelf uit de winkel kunnen halen. Hun invloed rijkt echter veel verder dan de circa 1 miljard euro aan omzet die de vier genoemde partijen dit jaar naar verwachting zullen boeken (volgens Kantar). De heet geworden grond onder de voeten heeft Jumbo doen besluiten een samenwerking te starten met Gorillas. “Niemand weet wie van de flitsbezorgers het winnende paard wordt”, refereerde Jumbo’s financieel directeur Ton van Veen aan de eerder genoemde wedloop. “Wel dat er uiteindelijk één of twee dominante spelers zullen overblijven. Als je dan gaat samenwerken met de partij die al zaken doet met Casino en Tesco, dan nemen de kansen toe dat Gorillas het winnende paard wordt.”

Maaltijdbezorgers in boodschappen en meer

Terwijl Albert Heijn en andere supermarktketen ook kijken of en hoe zijn razendsnelle bezorging kunnen faciliteren, bieden bestaande maaltijdplatformen zich als potentiële partners aan. Van Thuisbezorgd.nl tot Deliveroo en van Uber Eats tot DoorDash: allemaal zijn ze begonnen met het bezorgen van boodschappen, vanuit eigen dark stores en/of voor bestaande aanbieders. Daarbij houden ze het niet bij food: zo bezorgt DoorDash in de Verenigde Staten behalve pizza’s en levensmiddelen ook jurkjes van JC Penny’s in no time aan de deur.

Flitsbezorging in non-food

Want flitsbezorging rukt ook in non-food op. Steeds meer winkelketens zoeken een logistieke partner die in de instant behoeften van hun klanten kan voorzien. Zo bezorgde Gorillas in de afgelopen kerstperiode producten voor parfumerieketen Douglas in Hamburg. Dichterbij hebben we gezien hoe Rituals zijn eerste dark stores heeft opgezet, van waaruit StoreShippers de levering verzorgt. Packaly bezorgt binnen dertig minuten koekenpannen voor Blokker, doe-het-zelfketen Hubo wil dit jaar gaan experimenteren met flitsbezorging van gereedschap en klusmateriaal.

Arive

Er staan ook pure flitsbezorgers op in non-food. Arive levert producten van onder andere Apple, Fatboy, Lego, Lululemon en VanMoof binnen dertig minuten met de elektrische fiets in Berlijn, Hamburg, München en Frankfurt. De start-up beschikt à la Gorillas over eigen microfulfilmentcentra met zo’n duizend verschillende (en een stuk hoger geprijsde) producten. Met nieuw groeigeld wil Arive het aantal steden op de Duitse thuismarkt uitbreiden én de stap naar het buitenland maken.

Hogere verwachtingen

Hoewel snelheid niet altijd geboden noch zaligmakend is, leiden de hierboven genoemde initiatieven tot hogere verwachtingen van consumenten; snel is niet zomaar snel genoeg. De flitsbezorgstrijd, eigenlijk pas net begonnen, legt de lat hoger voor alle online verkopers.

Op de beursvloer van de Webwinkel Vakdagen zijn veel aanbieders van logistieke diensten te vinden. In de verschillende zalen zullen ervaringsdeskundige webwinkeliers vertellen over het belang van leversnelheid en -kwaliteit.